Veel mensen genieten van de prachtige geuren en kleuren van planten en bloemen. En hierdoor vergeet men al snel de plantveiligheid. Zowel in Nederland als in de rest van de wereld zijn er veel giftige planten te vinden. Deze kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid en in het ergste geval zelfs dodelijk. In veel gevallen heeft dit te maken met het gif dat in de bladeren zit waardoor het eten hiervan ernstige gevolgen kan hebben. Maar ook een aanraking kan in veel gevallen al effect hebben. In dit artikel beschrijven we verschillende dodelijke planten voor mensen en leggen we gelijk uit hoe je jezelf hiertegen kunt beschermen.
Doornappel
De doornappel (Datura stramonium) is een zeer giftige plant. Het wordt ook wel de dolappel of duivelskruid genoemd en komt voornamelijk voor in Noord Amerika. Maar de afgelopen jaren is de verspreiding in Europa ook steeds groter aan het worden. Het leeft voornamelijk in warme gebieden waar het donkergroene bladeren heeft en kleurrijke bloemen. De geur is behoorlijk sterk maar toch vinden de meeste mensen dat de plant stinkt. Voor zowel mens als dier is de doornappel extreem giftig. Dit komt door de hoeveelheid atropine, scopolamine en hyoscyamine die in de plant aanwezig zijn. Deze stoffen kunnen hallucinaties veroorzaken en in hogere doses zelfs de dood tot gevolg hebben.
Hoe giftig de doornappel is, is afhankelijk van de leeftijd, het weer en de omgeving waar het groeit. Naarmate de giftigheid sterker wordt zal bij inname van de plant de hartslag verhogen en je temperatuur flink stijgen. Om het gif weer uit je lichaam te halen is een snelle behandeling noodzakelijk. In het ziekenhuis kunnen ze een antidosis geven die de kracht van het gif zal verminderen. Op deze manier wordt langdurig letsel of zelfs de dood voorkomen.
Gevlekte scheerling
De gevlekte scheerling (Conium maculatum) is een plant waarvan alle delen giftig zijn. Het komt oorspronkelijk voor in Europa en Noord Amerika, maar je kunt deze nu ook in vele andere delen van de wereld tegenkomen. Het wordt gezien als meest giftige plant ter wereld. Zo werd het in de oudheid in bijvoorbeeld Griekenland ook wel gebruikt om gevangenen te executeren. Zo wordt er gezegd dat Socrates, de Griekse filosoof gestorven is door het drinken van de gevlekte scheerling. Daarnaast is er bekend dat ook de staatsmannen Phocion en Theramenes op deze manier zijn gestorven.
De gevlekte scheerling is zowel voor mens als dier gevaarlijk. Het is een tweejarige, bloeiende plant met kleine witte bloemen. Wanneer je de bladeren van de plant aanraakt kan het zomaar zijn dat je een huidreactie krijgt. Maar zodra je de plant inneemt kan een vergiftiging ontzettend snel gaan. Na 30 minuten komen de stoffen in het zenuwstelsel waardoor het lichaam zichzelf gaat tegenwerken. Afhankelijk van de hoeveelheid zul je merken dat je gaat beven en je spierpijn krijgt die daarna weer afneemt. De pupillen worden wijder, de hartslag hoger en je maakt meer speeksel aan.
Na deze symptomen kan er spierverlamming plaatsvinden en is er een kans dat je in een coma beland. Vanuit daar kan de ademhaling stoppen wat tot de dood zal leiden. Een heftige dood dus waar eigenlijk ook nog geen antigif voor bestaat. Wel kan men de ademhaling in de gaten houden. Maar het blijft een plant waar maar liefst 30% van de ernstige vergiftigde mensen aan overlijdt. Het zal je dan ook vast niet verbazen dat dit tot één van de dodelijkste planten ter wereld behoort.
Waterscheerling
De waterscheerling (Cicuta virosa) is een plant die vaak verward word met de gevlekte scheerling. Toch is het wel een aparte soort die nog giftiger is dan de bovenstaande. Het komt voor in natte omgevingen in Europa en Noord-Amerika. Zo vind je het voornamelijk bij moerassen, vijvers en beekjes. Hier groeit het meerdere jaren en kan het maar liefst 2,5 meter lang worden. Op het eind van zijn groei ontstaan er in de zomer groene of witte bloemen.
De plant is giftig voor mens en dier en wordt gezien als de giftigste plant in de Verenigde Staten. De wortels hiervan hebben de meeste giftige stoffen, maar ook de rest van de plant kun je beter niet innemen. Zodra je wel iets van de plant doorslikt zal het al snel het zenuwstelsel van het lichaam aantasten. Het begint met buikkrampen en braken. Daarnaast zal je lichaamstemperatuur stijgen waarop hallucinaties volgen. In het ergste geval zullen epileptische aanvallen en hartritmestoringen volgen.
Door de gevolgen van je lichaam is er een grote kans dat de nieren en de ademhaling zullen stoppen wat ervoor zorgt dat je doodgaat. Een antistof voor deze giftige plant is er op dit moment helaas nog niet. Maar door onderzoek en goede zorg weet men wel veel dodelijke ongevallen te voorkomen. Toch is het sterftecijfer van inname van de waterscheerling op 30% nog steeds ontzettend hoog en kun je dit dan ook beter voorkomen.
Monnikskap
Met meer dan 300 verschillende soorten is de monnikskap (Aconitum) een geslacht van kruidachtige vaste planten. Ze komen voor op het noordelijke halfrond in bergachtige weiden. Het heeft donkergroene bladeren en vaak mooie blauwe, paarse, gele, witte of roze bloemen. De plant kan meer dan 1 meter hoog worden waardoor het ook gelijk zal opvallen. Toch zijn dit dodelijke planten voor zowel mensen als dieren. Zowel de wortels als de overige plantdelen bevatten namelijk giftige alkaloïden waardoor je bij inname al snel symptomen van vergiftiging zal opmerken. Dit begint met braken en diarree in combinatie met tintelingen en gevoelloosheid in het gezicht. Op een gegeven moment zul je ook merken dat er een branderig gevoel komt in de buik, je bloeddruk zal verlagen waardoor er ook hardritmestoringen komen en daarnaast merk je dat het steeds lastiger wordt om te spreken.
De verlamming kan uiteindelijk ervoor zorgen dat je binnen 2 tot 6 uur na inname al sterft. Dit komt voornamelijk door het stoppen van ademhalen of een hartstilstand. Bij ernstige inname wordt dit proces versneld waardoor het al na tientallen minuten een ernstige afloop kan veroorzaken. Zodra je merkt dat je door een plant vergiftigd bent is het altijd van belang dat je gelijk een ziekenhuis opzoekt. Hier kunnen ze de symptomen verlichten en je lichaam goed in de gaten houden. Een tegengif is er helaas niet voor het gif van deze plant waardoor het vermijden hiervan de beste oplossing is.
Oleander
De oleander (Nerium oleander) is een populaire plant uit de Maagdenpalmfamilie (Apocynaceae). Het komt oorspronkelijk uit het Middellandse zeegebied maar wordt nu wereldwijd gekweekt voor de tuin. Hier is het door zijn winterhardheid en mooie kleuren erg populair. Toch valt deze plant ook onder één van de dodelijkste planten ter wereld. Voor zowel mens als dier is deze struik of boom giftig. Niet alleen wanneer je de plant inslikt kan het vervelende gevolgen hebben, ook als het sap van de plant op je huid komt kun je ernstige huidirritaties hiervan krijgen. De grootste gevolgen zullen echter wel beginnen wanneer je de plant inslikt.
Zowel de wortels als de plant zelf zijn giftig. De vergiftiging begint vaak met misselijkheid en braken. Daarnaast merk je dat je meer speeksel aanmaakt en krijg je buikkrampen en diarree. Naarmate de tijd vordert zal het gif je hart en zenuwstelsel aantasten. Hierdoor vermindert de bloedsomloop en krijg je een onregelmatige hartslag. Doordat je hierdoor slaperig begint te worden kun je in een coma raken wat uiteindelijk de dood tot gevolg kan hebben. Een ontzettend gevaarlijke plant dus die beter vermeden kan worden.
Wat te doen bij inname?
Wanneer er toch op één of andere manier een vergiftiging heeft plaatsgevonden is het belangrijk dat je per direct naar het ziekenhuis gaat. Hier zullen ze de maag leegpompen om zo de ergste effecten te verminderen. Een echte antistof is er op dit moment nog niet dus ze zullen maatregelen nemen, maar gelukkig kunnen ze wel veel doen om een dodelijk gevolg te voorkomen. Zo kunnen ze een pacemaker gebruiken om de hartritmestoringen te bedwingen en zijn er ook andere middelen die het effect van deze plant iets kunnen verzachten.
Hoewel de gevolgen van inname van de oleander best ernstig kunnen zijn, komt het relatief weinig voor. Dit komt doordat de plant zelf niet erg lekker is en daardoor mensen het ook minder snel zullen opeten. Maar toch blijft het opletten geblazen: zeker wanneer je kinderen hebt en deze plant ook in de tuin hebt staan.
Wolfskers
De wolfskers (Atropa belladonna), ook wel slaapbes of belladonna genoemd, is een plant die oorspronkelijk uit Europa en Noord-Amerika komt. Het leeft in gematigde en subtropische streken en vind je nu in vele streken over de hele wereld terug. Hier vind je het voornamelijk in vochtige, schaduwrijke plekken. Ze zijn te herkennen aan hun klokvormige bloemen met een paarse kleur en hun groene bladeren.
De wolfskers wordt veel gebruikt voor medicijnen en de cosmetica en heeft daar zeker ook zijn goede kant laten zien. Toch merkt men dat deze plant nu steeds meer schade aanbrengt aan de planten in de omgeving dan dat het goed doet. Daarnaast wordt deze plant ook gezien als één van de giftigste planten ter wereld. Deze dodelijke plant bevat namelijk tropaanalkaloïden. Vandaar dat de plant in het verleden ook gebruikt werd om pijlen in te dompelen, om zo elk slachtoffer die geraakt werd met dit gif alsnog te doden. Daarnaast is er ook bekend dat dit gif in bekers werd gedaan om degene die het ging drinken te doden.
Gevolgen en behandeling
De wolfskers bevat verschillende stoffen die het zenuwstelsel van het lichaam aanvallen. Dit zit niet alleen in de bessen die deze plant heeft, ook de andere delen van de wolfskers zijn giftig. Hierbij hebben de wortels en de bladeren de hoogste concentratie gif. Zodra je iets van de plant inneemt zul je het al redelijk snel merken. De pupillen worden wijder en je gaat waziger zien. Tegelijk wordt je duizelig, krijg je huiduitslag en migraine. De mond begint wat droger te worden waardoor je ook wat lastiger gaat praten. Uiteindelijk zal je gaan hallucineren wat kan uitlopen in een coma of hartstilstand.
Bij dit gif is een onmiddellijke behandeling van levensbelang. Zo kunnen ze stoffen toedienen die de vergiftiging verminderen om zo het effect hiervan te verzwakken. Maar ondanks dit is het een sterke stof die veel doden per jaar eist. Het blijft dus belangrijk om altijd bij planten uit te kijken wat je inneemt om zo deze situaties te voorkomen.
Ageratina altissima
De Ageratina altissima, ook bekend als de white snakeroot, is een plant die voornamelijk in het oosten en noorden van Amerika voorkomt. Vroeger dacht men dat deze plant slangengif onschadelijk kon maken, vandaar ook dat het deze naam draagt. Het komt veel voor in schaduwrijke gebieden in de bossen en is klein van formaat. Maar ondanks zijn formaat wordt het wel gezien als één van de gevaarlijkste planten ter wereld. Dit komt voornamelijk door de gifstoffen die het bevat.
De plant bestaat voor een groot deel uit tremetol. Dit is een chemisch middel dat bij inname dodelijk kan zijn. Zo ga je trillen en is er een kans op de zogenaamde melkziekte. Zo kan het zijn dat wanneer je melk drinkt van een koe die deze plant heeft gegeten dat je symptomen van vergiftiging kan merken. Vaak komt dit alleen niet voor en vergiftiging van deze plant komt in deze tijd ook zelden voor. Mocht er wel iets zijn dan zal er bij inname buikkrampen ontstaan. Daarnaast merk je dat je zwakker wordt en gaat braken. Dit zal doorlopen in stuiptrekkingen en mogelijk een coma. Dit zal zonder behandeling volgen tot de dood. Een behandeling voor dit gif bestaat er niet. Maar met pijnstillers en behandeling kan in het ziekenhuis al veel voorkomen worden.
Melkziekte: een groot risico?
Ook de melkziekte komt eigenlijk bijna niet meer voor. In de gebieden waar de Ageratina altissima groeit wordt namelijk actief op de planten gezocht. Zo voorkomen ze dat de plant problemen kan veroorzaken. Daarnaast wordt alle melk altijd bij elkaar gevoegd waardoor je geen grote hoeveelheden binnenkrijgt. Je hoeft dus niet bang te zijn om melk van een koe te drinken. Zeker in Nederland zul je dit niet tegenkomen, maar in Amerika is dit wel iets waar de boeren extra op zullen moeten letten. Zeker aangezien het benuttigen van deze dodelijke planten zulke gevolgen kunnen hebben.
Wonderboom
De wonderboom (Ricinus communis) is een meerjarige bloeiende struik. Hij groeit erg snel, heeft mooie rode bloemen en komt oorspronkelijk uit Oost-Afrika, Middellandse Zee gebied en India. Maar aangezien ook deze plant populair is voor de tuinbouw zie je het overal ter wereld terug. Echter bevatten de zaden van de wonderboom een dodelijk gif dat bestaat uit recine. Dit kan al dodelijk zijn wanneer het wordt ingeademd, wordt geïnjecteerd of in zijn geheel wordt doorgeslikt. Vier van deze zaden kunnen al dodelijk zijn waardoor dit ook als één van de dodelijkste planten ter wereld wordt beschouwd.
Afhankelijk van hoe je met deze stof in aanraking komt kan het enige tijd duren voordat je symptomen gaat herkennen. Vaak begint het met een branderig gevoel in je mond of keel. Daarna krijg je buikkrampen en diarree. Je maakt minder urine aan en zal bloed gaan braken. Daarna zullen al heel snel de organen gaan falen waarbij je er zonder behandeling vanuit kunt gaan dat je het niet overleeft.
Mocht je wel in het ziekenhuis terecht kunnen komen is een behandeling nog steeds erg lastig. Er is namelijk geen tegengif en de focus wordt dan ook gelegd op het minimaliseren van het vergif. Denk bij een behandeling aan maagspoelingen en hulp bij het ademhalen. Hoe hoger de ricine vergiftiging is, hoe minder kans op slagen. Vandaar ook dat veel mensen het na vergiftiging niet meer dan 3 dagen overleven. Mocht men het wel overleven zal het zijn met orgaanschade wat ook op langer termijn voor problemen kan zorgen.
Zelfmoordboom
De zelfmoordboom (Cerbera odollam), ook wel pongpong genoemd, is een plant uit India en Zuid-Azië. Het komt voor in moerassen aan de kust. Voornamelijk de pitten van de vrucht zijn giftig en worden door de jaren heen ook veel gebruikt om zelfmoord te plegen of iemand te vermoorden. Vandaar ook de naam: zelfmoordboom. De plant lijkt op de eerder genoemde oleander. Ze komen dan ook uit dezelfde plantenfamilie. Het staat bekend om zijn dikke bladeren, witte bloemen en de vrucht die op een mango lijkt. De pitten in deze vrucht zijn klein maar bevatten een hoge concentratie aan cerberine. En dit maakt deze plant extreem dodelijk voor zowel mens als dier.
In bijna alle gevallen zal de persoon die dit inneemt hieraan sterven. Het begint met buikkrampen en braken maar al snel zullen de ademhalingsproblemen starten. Daarnaast zul je merken dat je mond gaat branden. Zodra het gif verder in je lichaam trekt zullen er hartritmestoringen voorkomen wat op den duur een coma of hartstilstand teweeg brengt en uiteindelijk eindigt in de dood.
Doordat cerberine zo moeilijk te detecteren is, is het ook lastig om iemand die deze pitten heeft geslikt te behandelen. Zodra ze wel weten wat er gebeurd is kunnen ze nog een poging doen met pacemakers om de persoon te redden. Maar helaas is het vaak al te laat en kan men niet veel meer voorkomen. Daarom staat dit ook op de lijst met dodelijke planten voor mensen en zien veel mensen het als de giftigste plant ter wereld.
Paternosterboontje
Het Paternosterboontje (Abrus precatorius) is een klimplant uit Australië en Azië die nu over de hele wereld populair is. Het is namelijk een mooie sierplant die in veel tuinen terug te vinden is. Toch is het een ontzettend giftige plant die ook nog eens de andere planten in de omgeving verwoest. De prachtige bloemen en bladeren blijven in trek, maar het echte gevaar zit hem in de zaden van de peulen. Deze worden vaak gebruikt voor sieraden maar bevatten gelijk ook de dodelijke substantie abrine.
Wanneer je de zaden inneemt of doorslikt is er een zeer grote kans dat je het niet overleeft. De symptomen zullen niet gelijk opvallen, na ongeveer 8 tot 24 uur zal het beginnen met hoesten, koorts en ademhalingsproblemen. Je kunt diarree krijgen en begint misselijk te worden wat uitloopt tot uitdroging en zweetaanvallen. Daarna zullen de hallucinaties starten, krijg je bloederige urine en zullen de belangrijkste organen het begeven wat uiteindelijk de dood betekent.
Zodra je ontdekt hebt dat je dit gif in je lichaam hebt is het belangrijk dat je gelijk naar het ziekenhuis gaat. Hier probeert men het vergif zo snel mogelijk uit het lichaam te halen door het onder andere uit de maag te pompen. Een echt tegengif bestaat er namelijk niet waardoor het verzachten van de effecten en het verminderen van het vergif de prioriteit is. Ondanks deze behandelingen zijn de sterftegevallen bij een abrine vergiftiging erg hoog. Dus hoe eerder je er bij bent, hoe meer kans op overleving er is.
Conclusie
Er zijn genoeg bomen en struiken die giftige stoffen in zich hebben. Maar deze lijst met dodelijke planten steken er toch met kop en schouders boven uit. Het blijft verstandig om van planten af te blijven die je niet kent. En zeker wanneer je kinderen in de buurt hebt, is het goed om deze continue in de gaten te houden. Gelukkig is een aanraking vaak niet funest. Maar iets inslikken dat je niet kent, ook al lijkt het op een framboos, braam of ander soort fruit kun je beter vermijden om zo problemen in jouw lichaam te voorkomen.
